https://www.thomeinspector.com/article/detail?news_id=154
หน้ากากบัสบาร์คืออุปกรณ์หุ้มหรือครอบที่ทำจากวัสดุฉนวนไฟฟ้า ใช้สำหรับคลุมหรือหุ้มส่วนของ บัสบาร์ (Busbar) ซึ่งเป็นตัวนำไฟฟ้าขนาดใหญ่ที่ใช้ในการกระจายกระแสไฟฟ้าภายในตู้ โดยบัสบาร์มักจะเป็นแท่งทองแดงหรืออะลูมิเนียมเปลือย
หน้าที่และความสำคัญ
1. ป้องกันการสัมผัสโดยตรง เป็นหน้าที่หลักที่สำคัญที่สุด หน้ากากบัสบาร์จะช่วยป้องกันไม่ให้ผู้ปฏิบัติงานหรือบุคคลทั่วไปที่อาจจะต้องเปิดตู้ไฟโดยไม่ตั้งใจไปสัมผัสกับบัสบาร์ที่มีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่โดยตรง ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงจากการถูกไฟฟ้าดูดได้อย่างมาก
2. ป้องกันการลัดวงจร หน้ากากบัสบาร์จะช่วยป้องกันวัตถุแปลกปลอม เช่น เครื่องมือ น็อต สกรู หรือแม้แต่สัตว์ขนาดเล็กที่อาจเข้าไปในตู้ไฟ ไปสัมผัสกับบัสบาร์ต่างเฟสกัน หรือบัสบาร์กับตัวโครงตู้ ทำให้เกิดการลัดวงจรขึ้น ซึ่งจะสร้างความเสียหายอย่างรุนแรงต่อระบบและอาจก่อให้เกิดอัคคีภัยได้
3. ลดความเสี่ยงจาก การมีหน้ากากบัสบาร์ช่วยจำกัดพื้นที่การเกิดอาร์กแฟลช (Arc Flash) หรือการลัดวงจรแบบรุนแรงที่ทำให้เกิดพลาสมาพลังงานสูง ซึ่งเป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อผู้ที่อยู่ใกล้เคียง
4. ป้องกันฝุ่นละอองและสิ่งสกปรก ช่วยป้องกันฝุ่นละออง ความชื้น หรือสิ่งสกปรกต่างๆ ไม่ให้ไปเกาะบนบัสบาร์ ซึ่งอาจส่งผลต่อประสิทธิภาพการนำไฟฟ้าและลดค่าความเป็นฉนวนเมื่อเวลาผ่านไป
5. จัดระเบียบและเพิ่มความสวยงาม ทำให้การจัดวางบัสบาร์ดูเป็นระเบียบเรียบร้อย และสร้างภาพลักษณ์ที่ดีในการติดตั้ง
วัสดุที่ใช้ โดยทั่วไปมักทำจากพลาสติกฉนวนคุณภาพสูง เช่น PVC, ABS หรือโพลีคาร์บอเนต ซึ่งเป็นวัสดุที่มีคุณสมบัติเป็นฉนวนไฟฟ้าที่ดี ทนความร้อน และมีความแข็งแรง
นอกจากหน้ากากบัสบาร์ ยังมีแผ่นกั้นเฟส ซึ่งทำหน้าที่คล้ายกัน เป็นแผ่นฉนวนที่ใช้ติดตั้งกั้นแยกระหว่างตัวนำไฟฟ้าต่างเฟสกัน (เช่น ระหว่าง Line 1, Line 2, Line 3 ในระบบ 3 เฟส) หรือกั้นแยกระหว่างส่วนที่มีไฟฟ้ากับส่วนที่ไม่มีไฟฟ้า หรือกั้นแยกระหว่างส่วนต่างๆ ภายในตู้ไฟ เช่น ส่วนควบคุมกับส่วนกำลัง
หน้าที่และความสำคัญ
1. ป้องกันการลัดวงจรระหว่างเฟส เป็นหน้าที่หลัก แผงกั้นเฟสจะช่วยป้องกันไม่ให้ตัวนำไฟฟ้าต่างเฟสกันมาสัมผัสกันโดยตรง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของการลัดวงจรที่รุนแรงและอันตรายสูง โดยเฉพาะในกรณีที่มีวัตถุแปลกปลอมตกลงไปในตู้ หรือเกิดการสั่นสะเทือน
2. เพิ่มความปลอดภัยในการบำรุงรักษา ช่วยให้การปฏิบัติงานหรือการบำรุงรักษาในส่วนหนึ่งของตู้ไฟสามารถทำได้ปลอดภัยยิ่งขึ้น โดยไม่เสี่ยงต่อการสัมผัสกับส่วนที่มีไฟฟ้าในเฟสอื่นๆ หรือส่วนที่ยังคงมีแรงดัน
3. ลดการแพร่กระจายของอาร์ก หากเกิดอาร์กขึ้น แผงกั้นเฟสจะช่วยจำกัดขอบเขตของอาร์กไม่ให้ลุกลามไปยังเฟสอื่นหรือส่วนอื่นๆ ของตู้ได้อย่างรวดเร็ว ทำให้ลดความเสียหายและอันตรายที่เกิดขึ้น
4. เพิ่มระยะห่างทางอากาศและระยะห่างบนผิวฉนวนช่วยเพิ่มระยะห่างที่จำเป็นระหว่างตัวนำไฟฟ้าต่างศักย์กันตามข้อกำหนดของมาตรฐาน ซึ่งจะช่วยป้องกันการลัดวงจรผ่านอากาศ (Clearance) และบนผิวฉนวน (Creepage)
5. จัดระเบียบวงจร ช่วยในการแยกส่วนหรือจัดกลุ่มวงจรต่างๆ ภายในตู้ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย ทำให้ง่ายต่อการติดตั้ง ตรวจสอบ และบำรุงรักษา
วัสดุที่ใช้ มักทำจากวัสดุฉนวนไฟฟ้าที่มีคุณสมบัติทางกลและทางไฟฟ้าที่ดีเยี่ยม เช่น แผ่นฉนวนคอมโพสิต (Fiberglass Reinforced Plastic - FRP), ฟีนอลิกเรซิน (Phenolic Resin), โพลีคาร์บอเนต หรือวัสดุฉนวนสังเคราะห์อื่นๆ ที่ทนความร้อนสูงและไม่ลามไฟ
