https://www.thomeinspector.com/article/detail?news_id=162
การเกิดอาร์ก (Arc) ที่สวิตช์ไฟหรือเต้ารับเป็นปรากฏการณ์ทางไฟฟ้าที่สามารถสร้างความเสียหายและเป็นอันตรายได้ โดยปกติแล้วอาร์กคือการปล่อยกระแสไฟฟ้าผ่านอากาศหรือก๊าซในลักษณะของการกระโดดของประจุไฟฟ้า (Electrical Discharge) ซึ่งมักจะเกิดขึ้นเมื่อมีการเชื่อมต่อหรือตัดการเชื่อมต่อวงจรไฟฟ้าที่ไม่สมบูรณ์ หรือเมื่อมีปัญหาเกี่ยวกับหน้าสัมผัสไฟฟ้า
สาเหตุหลักของการเกิดอาร์กที่สวิตช์ไฟหรือเต้ารับ
หน้าสัมผัสหลวมหรือสกปรก เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด เมื่อหน้าสัมผัสภายในสวิตช์หรือเต้ารับไม่แน่นพอหรือมีสิ่งสกปรก เช่น ฝุ่น คราบออกไซด์ หรือความชื้นสะสมอยู่ จะทำให้พื้นที่การนำไฟฟ้าลดลงและเกิดความต้านทานไฟฟ้าสูงขึ้น ณ จุดนั้น เมื่อกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน ความต้านทานสูงจะทำให้เกิดความร้อนและเมื่อความร้อนสูงมากจะทำให้อากาศรอบๆ แตกตัวเป็นไอออน กลายเป็นตัวนำไฟฟ้าชั่วคราว ทำให้กระแสไฟฟ้าสามารถกระโดดข้ามช่องว่างนั้นได้ ก่อให้เกิดประกายไฟหรืออาร์กขึ้นมา
การดึงปลั๊กหรือเปิด-ปิดสวิตช์ขณะมีโหลดสูง เมื่อมีการดึงปลั๊กอุปกรณ์ที่ยังทำงานอยู่และกินกระแส หรือการ
เปิด-ปิดสวิตช์ของวงจรที่มีกระแสไหลผ่านจำนวนมากอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระบบไฟฟ้ากระแสสลับที่กระแสจะเปลี่ยนทิศทางอยู่ตลอดเวลา อาจทำให้เกิดการอาร์กชั่วขณะ ณ จุดที่หน้าสัมผัสแยกออกจากกันหรือเชื่อมต่อกัน เนื่องจากกระแสไฟฟ้าพยายามที่จะไหลผ่านแม้จะมีช่องว่างเล็กน้อย
สายไฟหลวมที่ขั้วต่อ หากสายไฟที่ต่อเข้ากับสวิตช์หรือเต้ารับหลวมหรือไม่แน่นหนา จะทำให้เกิดความต้านทานสูงขึ้นที่จุดเชื่อมต่อ และเมื่อกระแสไฟฟ้าไหลผ่านจะเกิดความร้อนสะสม นำไปสู่การเกิดอาร์ก
อุปกรณ์ไฟฟ้าชำรุดหรือเกินกำลัง หากอุปกรณ์ไฟฟ้าที่เสียบอยู่กับเต้ารับมีปัญหาภายในที่ทำให้เกิดการลัดวงจร หรือมีการใช้กำลังไฟฟ้าเกินพิกัดของเต้ารับหรือวงจร อาจทำให้เกิดกระแสไฟฟ้าไหลสูงผิดปกติและเป็นสาเหตุให้อาร์กเกิดขึ้นได้
ความชื้นหรือสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม ความชื้นหรือการควบแน่นภายในสวิตช์หรือเต้ารับสามารถลดความเป็นฉนวนของอากาศหรือพื้นผิวภายใน ทำให้กระแสไฟฟ้าสามารถหาทางลัดผ่านและเกิดอาร์กได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ ฝุ่นละอองที่นำไฟฟ้าได้ (เช่น ผงโลหะ) ก็สามารถเป็นตัวเร่งให้เกิดอาร์กได้เช่นกัน
อายุการใช้งานและการสึกหรอ สวิตช์และเต้ารับที่ใช้งานมาเป็นเวลานาน หน้าสัมผัสภายในอาจสึกหรอ เสื่อมสภาพ หรือเป็นสนิม ทำให้ความสามารถในการนำไฟฟ้าลดลงและมีแนวโน้มที่จะเกิดอาร์กได้ง่ายขึ้น
ผลกระทบของการเกิดอาร์ก
ความเสียหายต่ออุปกรณ์ ทำให้หน้าสัมผัสของสวิตช์หรือเต้ารับไหม้ เสียหาย หรือละลาย
เสี่ยงต่อการเกิดไฟฟ้าดูดหรือไฟไหม้ เนื่องจากอาร์กมีความร้อนสูงมากและสามารถลุกลามไปยังวัสดุติดไฟได้
การอาร์กอาจก่อให้เกิดสัญญาณรบกวนทางแม่เหล็กไฟฟ้า ที่ส่งผลกระทบต่ออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์อื่นๆ
ดังนั้นสามารถป้องกันได้โดยการ หากสังเกตเห็นประกายไฟ เสียงแปลกๆ หรือกลิ่นไหม้ที่สวิตช์ไฟหรือเต้ารับ ควรหยุดใช้งานทันทีและให้ช่างไฟฟ้าผู้ชำนาญการตรวจสอบ เลือกสวิตซ์ไฟหรือเต้ารับที่มีคุณภาพ ไม่ใช้เต้ารับที่เก่าเกินไป หรือไม่ได้คุณภาพ เลือกปลั๊กพ่วงหรือปลั๊กรางที่มีสวิตซ์บนปลั๊กแต่ละรู ปิดสวิตซ์อุปกรณ์ไฟฟ้าก่อนเสียบทุกครั้ง และต่อพ่วงอุปกรณ์ให้ถูกวิธี
